“AEPIO ΦΩΤΑΓΩΓΗΣΗ”. GASLIGHTING. ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΟ. ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΊΤΕ ΑΠΌ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΌ ΆΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ

«ΑΕΡIΟ ΦΩΤΑΓΩΓΗΣΗ». ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗ. ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΟ ΒΑΣΑΝΙΣΤΗΡΙΟ. ΠΩΣ ΝΑ ΠΡΟΣΤΑΤΕΥΤΕΊΤΕ ΑΠΌ ΤΗΝ ΨΥΧΟΛΟΓΙΚΗ ΒΙΑ ΣΤΗΝ ΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΠΌ ΆΛΛΕΣ ΜΟΡΦΕΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ

Αποσπάσματα από το βιβλίο El Maltrato Psicológico: Cómo Defenderse del Mobbing y Otras Formas de Acoso του José Luis de Rivera.

En español https://rudy2.wordpress.com/maltrato-psicologico-como-defenderse-del-mobbing-y-otras-formas-de-acoso-gaslighting/

 

Version française https://rudy2.wordpress.com/mauvais-traitement-psychologique-comment-se-proteger-du-mobbing-et-des-autres-formes-de-harcelement/

——————————-

Επιμέλεια μετάφρασης από τα ισπανικά: Rudy Andria, με την άδεια της συντάκτριας.

“Espasa”, Μαδρίτη, 2002, 2003, 2005.

(Πρωινή κόπωση, ιδέες αυτοκαταστροφής, κατάθλιψη, χρόνια κόπωση, ευερεθιστότητα, κρίσεις πανικού, αϋπνία, λήθαργος, απώλεια ενδιαφέροντος για την ζωή είναι οι συνέπειες, μεταξύ τόσων άλλων, της επίπονης εμπειρίας ορισμένων μορφών παρενόχλησης για τις οποίες μας μιλάει το βιβλίο: ψυχολογική βία στην εργασία, ψυχολογική παρενόχληση, σεξουαλική παρενόχληση, παρενόχληση μεταξύ συζύγων, μέσα στην οικογένεια, στο σχολείο κτλ. Σε τι οφείλονται; Ποια τα κατάλληλα θύματα; Ποια τα χαρακτηριστικά των παρενοχλητών; Ποιες οι ακραίες συνέπειες μίας κατάστασης παρενόχλησης; Ποιοι θεσμοί ή κοινωνικές δομές διευκολύνουν την ύπαρξη παρενοχλήσεων;).

Ο José Luis Gonzalez de Rivera στο βιβλίο του με θέμα την κακή ψυχολογική μεταχείριση μας δίνει τον ορισμό της «αεριοφωταγώγησης»:

«Αεριοφωταγωγώ σημαίνει κάνω κάποιον να αμφιβάλλει για τις αισθήσεις του, για την συλλογιστική του ικανότητα, ακόμα και για την πραγματικότητα των πράξεών του». Τον όρο κατέστησε δημοφιλή η ταινία Εφιάλτης. Ο συγγραφέας Javier Marías συνοψίζει τα παραπάνω με το ρήμα «αεριοφωταγωγώ» ως εξής: «πείθω κάποιον ότι είναι εσφαλμένη και παραπλανητική η αντίληψή του της πραγματικότητας, των γεγονότων και των προσωπικών σχέσεων».

Του αρνούμαι την πραγματικότητα ενός γεγονότος στο οποίο παρίστατο. Τον πείθω ότι αυτό που έκανε ή είπε, δεν το έκανε/είπε. Τον κατηγορώ ότι ξέχασε αυτό που πραγματικά συνέβη, ότι σοφίζεται προβλήματα και υποκύπτει στις υποψίες του, ότι άθελά του υπαναχωρεί, ότι ερμηνεύει συνεχώς λανθασμένα, ότι παραμορφώνει λόγια και προθέσεις, ότι δεν καταφεύγει στην λογική, ότι φαντάζεται εχθρούς και φανταστικά γεγονότα, ότι ψεύδεται συνεχώς.

Για κάποιον που ξέρει πώς να πείσει ένα άτομο για όλα τα παραπάνω, η μέθοδος αυτή είναι πολύ αποτελεσματική. Με αυτήν μπορεί να χειραγωγήσει κατά βούληση το θύμα του, να του καταστρέψει τα θέλω, να το διακατάσχει και να το μετατρέψει σε σκλάβο του». Η κατάσταση παρενόχλησης που φέρει η «αεριοφωταγώγηση» αναπτύσσεται προοδευτικά, σύμφωνα με έναν κανόνα παλιό όσο και η ίδια η ζωή, κάτι που καθιστά την ταινία τόσο πειστική και της έδωσε τόσο μεγάλη απήχηση. Τα βήματα που ακολουθεί ο Gregory, στο πλαίσιο μίας καλά υπολογισμένης, ανατριχιαστικής αλληλουχίας, είναι άκρως αποτελεσματικά και μπορούν να δημιουργήσουν σχεδόν σε κάθε άτομο τις ίδιες αντιδράσεις που δημιούργησαν στην Paula, εκτός αν το θύμα συνειδητοποιήσει έγκαιρα τι γίνεται.

Ιδού η στρατηγική που ακολουθεί ο Charles Boyer για να βγάλει τρελή την Ingrid Bergman:

1) Δημιουργεί μαζί της μία ιδιαίτερη σχέση, την κατακτά με ευγενικές χειρονομίες γόη και στην συνέχεια την παντρεύεται.

2) Περιορίζει την κοινωνική της ζωή, «μαντρώνοντάς» την στο σπίτι και αποφεύγοντας τις επισκέψεις, για να την απομονώσει από κάθε άλλη επιρροή.

3) Χειραγωγεί την πραγματικότητά της, εισάγοντας μη φυσιολογικά γεγονότα: π.χ. μειώνει την ροή αερίου ώστε το φως να αναβοσβήνει, να είναι αδύναμο, παράγει περίεργους θορύβους, εξαφανίζει μία καρφίτσα υψηλής αξίας και άλλα αντικείμενα, κτλ.

4) Εξουδετερώνει την αντίληψή της, πείθοντας την Paula ότι οι αισθήσεις της την απατούν, ενώ, στην πραγματικότητα, εκείνη αντιλαμβάνεται απολύτως τα εξωτερικά γεγονότα.

5) Εισάγει φευγαλέα την αμφιβολία σε κάθε πράξη και νοητική διαδικασία της, κάνοντάς της, σιγά-σιγά, να αναρωτιέται σοβαρά για την ικανότητά της να κρίνει ορθολογικά.

6) Εκμεταλλεύεται τις παραφορές και τις νευρικές κρίσεις από τις οποίες υποφέρει η Paula-Ingrid για να δείξει ότι έχει ο ίδιος δίκιο, χωρίς να δείχνει ότι, στην πραγματικότητα, υποκύπτει στο άγχος της κατάστασης την οποία επίτηδες δημιούργησε εκείνος.

7) Στην ταινία, η πλοκή διακόπτεται προτού φτάσει στο έβδομο βήμα, τη στιγμή που θα ξεφορτωθεί το θύμα, χάρη στην επέμβαση την κατάλληλη στιγμή του ντέτεκτιβ της Scotland Yard.

Ακόμα και σε αυτήν την τελευταία λεπτομέρεια, η «αεριοφωταγώγηση» διατηρεί τον ρεαλισμό του, αφού έχει δείξει ότι, αφότου έχει εγκατασταθεί η κατάσταση παρενόχλησης, είναι δύσκολο για το θύμα να μπορεί να βγει από μόνο του, και για την διάσωσή του καθίσταται απαραίτητη δυναμική εξωτερική επέμβαση.

 

ΣΤΙΓΜΙΟΤΥΠΟ ΤΗΣ ΠΑΡΕΝΟΧΛΗΣΗΣ ΤΥΠΟΥ ΑΕΡΙΟΦΩΤΑΓΩΓΗΣΗΣ:

1 – δημιουργία ιδιαίτερης σχέσης.

2 – απομόνωση από άλλες επιρροές.

3 – χειραγώγηση της πραγματικότητας.

4 – εξουδετέρωση της αντίληψης και του συλλογισμού.

5 – δημιουργία αμφιβολιών στο θύμα για την πνευματική υγεία.

6 – προβολή των νευρικών κρίσεων ως απόδειξης.

7 – ξεφόρτωμα του θύματος.